FLORENTINO B. LORENZANA

Sapatos

Maysa laeng ti kayatko. Daytoy ti kayatko. Simple. Ordinario laeng kadagiti dadduma. Ngem, espesial kaniak. Sapatos. Maysa a pares ti sapatos. Daytay apagisu iti dapanko. Daytay saan nga alos. Saan nga ukay-ukay. Baro. Daytay man punasak koma laeng bassit ket sumilap. Kasla sarming. Maysa a sapatos a nasileng. Daytoy laeng ti arapaapko.

                                                        ******
Agsagsagawisiwak. Agtumba-tumba ti bagik a kasla agsalsala gapu ti kadadakkel payen ti paddakko. Nagdadakkel pay ti widawidko a kasla man tultuladek ti sala a naidrowing iti maysa idi a librok.Tinikling sa daydiay. Daytay saan a nga agsubli-subli. Arintarayen. Itarayak ti agtiliw a kawayan. Napartak.

Pasaray umisemak iti gumigis saak met laeng pasarunoan ti sintunado a dayengdeng. Manen.
Agsagsagawisiwak. Nakaragragsakak. Umis-isemak a tumaliataliaw kadagiti padak nga ub-ubbing nga umanarikkiak iti nalikudak. Diak naimdengan a naitarayak idan. Aguanta ti pannagnak ket saanko payen a masawir ti kinnit ti init a nadarang pay laeng. Nairuamakon.

Linugayak ti init. Nangato pay. Dinanganko. Alas kuatro media pay laeng ngata.Masambotko pay laeng nga apan iyapon dagiti tarakenko a kalding ken baka. Agsarebbak pay. Ket pagna-sala manen.

Uray maymaysaak nga inanak ngem naragsak kami a sangafamilia. Agbangkag ken agaramid ti uging ti makuna a pangal-alaanmi ti pagbiagmi. Awan ti sidunget. Saan a managsapul. Umanay ti adda. Nawasnayak ngem narapis iti tawenko nga onse.

Taga awaykami...
Managuging kami...
Naragsak ti biagmi...
Awan dukdukotmi...
Numanpay adu't manglalais kadakami...
Ta napanglawkam nga umili...
Taga awaykami...
Managmula kami...
Naragsak ti biagmi...
Awan dukdukotmi...
Numanpay adu't manglalais kadakami...
Ta napanglawkam nga umili...
Napigeket a daga...
Dalusanmi nga umuna...
Danggayan ti kankanta...
Takiagmi a napigsa...
Nuang, arado ken sagad...
Ti armasmi nga agbiag...
Numanpay adu't manglalais kadakami...
Ta napanglawkam nga umili...

Alle, pagna.

Saanko met a samsamiren ti kinaingpis ti conveyor a padapanko. Rinagas ni Tatang ti conveyor a
nadawatna idi iti kompadrena nga agob-obra iti minas daytoy a conveyor. Daytoy man daytay
pakaiparabawan ti daga nga adda laokna a pyrite a makutkot iti uneg ti tanel. Ti pyrite ket isun sa man daytay sumileng sumilap a bato. Ti conveyor ket kasla pulia wenno kasla kadena koma ti biseklita nga agtaytayyek. Maiparabaw ti dram a lata dagiti daga ket mailugan ti agtaytayyek a conveyor ket maawatto metten dagitoy idiay ruar ti tanel. Daytoy ti kuna idi ni tatang idi saludsodek no ania daytoy. Inlibas dagiti dadduma a minero dagiti pagbasutan ti minas daytoy a conveyor. A nagbalin a tsinelas.

Saan pay a masalput ti siit ngamin adda playna. Uray ti kabugaan ket saanko a kabuteng nga asaken.Tinabas ni tatang ti sukog ti beachwalk sana insangalan ti tali a pinutedna iti wayway ti kaldingko. Ti nasangal a tali ti nagbalin a bulong ti tsinelas. Nagalis laeng no mabasa ken mapitakan. Ngem di bale. Nabayagen a saan nga agtudtudo. Kuaresman. Makatawen metten a daytoy ti tsinelasko. Maikatlo metten daytoy a conveyor. Daytoyen ti pannakasapatosko.

Kumiraskiras ti conveyor iti nabato a kalsada. Saan ketdi a kas kabato ti dadduma a kalsada a dagiti naigabur ket bato ti karayan. Limestone ti naigabur ti kalsada a dalan. Pinaaramid ti pagminasan nga adda iti dayaenmi. Lima pay a kilometro ngata daytoy ti daya. Ti Barlo Mines.

Pinunasko ti agarimayangen a ling-eko. Inpug-awko ti agtultulid a ling-et ti baba ti abot ti agongko. Makaariek nga agpanirpir. Naapges man ti pingpingko a kinissiit ti init. Inruarko iti sukibotko itattay a nalukot nga imbitasion ti panagraduarko. Maragsakan la ketdi da Tatang ken Inang kinunak iti bagik. Indennesko pay ti papel ti barukongko. Makalpasak met laengen ti elementaria. Anian a ragsakko. Addanton ti sapatosko!

Manglintegakon ditoy putredo ni Levi uray ta awan met. Iparitnanto pay ti magna ditoy ket no umay agsakdo idiay ayan ti bubonmi ket nakawaywaya met. Indayamudomko ti mangingatngato ti barbwire. Sinarek ti alad. He he. Ti la bubonmi ti saan a maatianan no kastoy a kuaresma. Padasenna ti agunget ta palsiitak ti nuangna nga agguyguyod ti dram ti danum!

Pagbalinekto met a kastoy daydiay dagami. Mulaakto met ti mangga ken niog. Kunak.

Manen. Pimmartak ti pannagnak a kasla agsalsala.

At last! Maaddaanak met laengen ti sapatos. Malagipko man piman ti immuna a simmiplot ti pispisko itay ited ti Adviserko ti imbitasion ti panagraduarmi. Ipakitakto ken Tatang ti honorko. Isudanto ken Inang ti mangisab-it ti ribonko. Ilakokto 'tay barito a kaldingko ket isunto ti paigatangko ken Inang ti sapatosko. Dayta man ti adda ti panunotko.

Saanko pay ket a nadlawen ti ilalabasko iti purok ti agsangapulo a balbalay dagiti kakasinsin met
laeng ni Inang. Ti pandayan ni Apong Dining a kabsat daydi Apong a lakay ket nalabsak payen.
Asidegakon kunak manen iti bagik. Lasatek laeng 'ta natikagan a waig ket ipukkawkon ken Tatang a first honorak. Timmarayak ket agragragutok ti barukongko iti ragsak. Agkatawanto ni Tatang ket umisem
met ni Inang. Dayta man iti adda iti panunotko a timmaog iti ayan ti kalapawmi. Tatang first honorak, Inang first honorak kunak a nangiduron ti rikep ti kalapaw ngem awan ti simmabat. Naimayengak. Naawan pay ti ragsakko. Awan pay da Tatang, awan pay da Inang, kunak ket dineretsok ti kusina.

Ania ti basolmi 'keninayo? Kunak a nangguyod ti murdong ti paltog ti nakakomoplads a nakamattider ti abay dagiti nagtinnakkup a bangkay ni Tatang ken Inang. Nadigosda ti dara...Ti idiarda ket kasla man ti panangrugma ni Inang ken Tatang ti maysa a parbangon a nalukagak ket napanak immisbo iti arenola.

Tatang, first honorak. Inang daytoy ne ti imbitasion... Isab-itmo kunak ti ribonko. Saibbek.

Naglibas dagiti danapeg ket maymaysaakon a nabiag iti kalapawmi.

                                                               *****

Siak ni Inot. Inot kunada ti naganko ta nainotak, he he. Florentino ti kumpleto a naganko. Tinot ti nakaisigudak nga awag. Noti kuna met ti mestrak ta adda met piliok.

Kastoy ti rugi ti malem ti panagbiagko. Kastoy a nasibbarut ti umuna a kanito ti panunotko. Kastoy ti umuna a dangadangko.

Awan ti baro a sapatosko.

Tinakawda.

Amin a ragsakko.

Ti masakbayak.

Awanen.

Siak ni Inot. Noti. Ti naganko.

Ti nagan nga ipagpannakkel ni Nanangko ken Tatangko. Ti ammok nga agsubli iti naggapuak.

                                                                  *****
Ita.

Husgaannak. Kalpasan ti panangkugtarmo 'toy barukongko 'idta baro ken natangken a sapatosmo, itag-ayko latta ti gemgemko!
#


Sarita da
  
AURELIO S. AGCAOILI / JAIME M. AGPALO, Jr / ROY V. ARAGON / NELSON G. DALIGCON 
ARIEL S. TABAG